Επιμόρφωση β' Επιπέδου 2014, ΠΕ 70
Συνέχεια του μαθήματος: "Πώς σας φαίνεται, παιδιά, η Εύβοια;"
"Καλπάζοντας... στην Ανεμόεσσα Σκύρο!"
Μελέτη Περιβάλλοντος Γ' τάξη
Σκυριανές πίτες
Οι σκυριανές πίτες χρησιμοποιούνται ως φαγητό, προσφέρονται ως κέρασμα, αλλά παρασκευάζονται ως μέρος μερικών εθίμων. Παλιότερα ψήνονταν στη φγου (τζάκι) πάνω στην ποροστιά (πυροστιά) και κόβονταν μπακλαβαδωτά. Οι μικρές πίτες είναι τα τεροπ'τάρια που γίνονται στο τηγάνι. Συνήθιζαν να τις ραντίζουν με το γνήσιο σκυριανό μέλι, που τις έδινε ιδιαίτερη γεύση και άρωμα.
Η τυρόπιτα, η κρεατόπιτα και η αυγόπιτα καθώς και τα χειροποίητα μακαρόνια κοχύλια ήταν και είναι απαραίτητα σε κάθε σπίτι για τον εορτασμό του Σκυριανού Καρναβαλιού.
Στη Σκύρο συνηθίζεται να προσφέρονται στο κάλεσμα του γάμου, στο κέρασμα, στα βαφτίσια και σε καλορίζικα. Θεωρούνται και ως αντικείμενο αξιολόγησης μαγειρικών ικανοτήτων των γυναικών της Σκύρου. Η συνήθεια αυτή κρατάει από πολύ παλιά και διατηρείται μέχρι σήμερα.
Στο γάμο, από τα πολύ παλιά χρόνια, ο «δίσκος» με τις τηγανίτες ήταν το κέρασμα των παρευρισκομένων. Δίπλα σ’ αυτόν που κράταγε τον δίσκο, κάποιος άλλος κράταγε ένα βάζο με το μέλι ,έτσι ώστε, μόλις ο καλεσμένος έπαιρνε την τηγανίτα του, μπορούσε να την βουτήξει στο μέλι. Δίπλα κάποιος άλλος κέρναγε το ούζο σε μικρά ποτηράκια. Το πιάτο με τις τηγανίτες, το ίδιο στολισμένο και δεμένο με κεντήματα σε κόμπο, ήταν το κάλεσμα για τον γάμο.
Ο σκυριανός γάμος ήταν ένα γλέντι που κρατούσε σχεδόν δέκα μέρες και είχε πολλές και ποικίλες φάσεις. Η έκθεση των προικιών της νύφης, η μεταφορά των πραγμάτων του γαμπρού μέσα σε πανέρες, που τις κρατούσαν οι συγγενείς και τα παιδιά, η στέψη, ο χορός στην πλατεία, τα λαϊκά όργανα και τα τραγούδια.
« Δυο ήλιοι, δυο φεγγάρια βγήκανε σήμερα.
Τόνα στο πρόσωπό σου τ’ άλλο στα σύννεφα.
Σγουρέ βασιλικέ μου και μαντζουράνα μου
Εσύ θα με χωρίσεις από τη μάνα μου!».
Απ΄το σπίτι των νεονύμφων περνούσαν όλοι να ευχηθούν και να θαυμάσουν τα προικιά και να κεραστούν τις τηγανίτες.
Δυο μέρες πριν από τη γιορτή των Φώτων οι νοικοκυρές της Σκύρου ετοιμάζουν τις μαρμαρίτες, σύμφωνα με το έθιμο, για να διώξουν τους καλικάτζαρους που έρχονται με το δωδεκάμερο και φεύγουν την ημέρα των Φώτων.
Παρέες- παρέες στα παράσπιτα μαζεύονται για να ετοιμάσουν τις μυρωδάτες πίτες, τα παιδιά ντυμένα καλικατζαράκια καρφώνουν ένα πιρούνι σε μακρύ καλάμι, στην άκρη, και χοροπηδώντας πάνω από τον κολυπτέ (καπνοδόχο) προσπαθούν να καρφώσουν μαρμαρίτες. Η ετοιμασία γινόταν συνήθως αποβραδίς μέχρι να φέξει.
Μαρμαρίτες των Φώτων
Τ'γανήτες (Τηγανήτες)
Παράδοση και γεύσεις της Σκύρου
Ο τρόπος της διατροφής και τα χαρακτηριστικά της κουζίνας της Σκύρου αποτελούν στοιχεία της ταυτότητάς της.
Είναι οι «Καλές Μέρες» του χρόνου όπως συνηθίζεται να αποκαλείται από τους Σκυριανούς. Στο νησί της Σκύρου τα νοικοκυριά αστράφτουν από τα γυαλισμένα μπακίρια κι οι αυλές από τον φρέσκο ασβέστη. Τα καλά κεντήματα και στρωσίδια ντύνουν τα τραπέζια. Οι μυρωδιές απ΄τους φούρνους πλημμυρίζουν όλες τις γειτονιές! Εφτάζυμα ψωμιά, κουλούρες, χριστόψωμα, κουραμπιέδες, φοινίκια, ξεροτήγανα θα μοσκοβολούν στα σπίτια για να γιορτάσουν, να κεράσουν και να φιλέψουν.
Χριστούγεννα-Πρωτοχρονιά-Θεοφάνεια
Η καταγάλανη θάλασσα της Σκύρου είναι πλούσια σε ποσότητα και ποιότητα από ψάρια, αστακούς και θαλασσινά πρώτης ποιότητας. Ο τρόπος μαγειρέματος ψαριών και θαλασσινών στη Σκύρο είναι απλός και εύκολος. Η παραδοσιακή όμως παρασκευή της σκυριανής αστακομακαρονάδας με τους φρέσκους, από τη θάλασσα της Σκύρου, αστακούς, αποτελεί την κορυφαία τοπική, γευστική απόλαυση με διεθνή φήμη. Είναι το φαγητό- πρόσκληση των Ελλήνων και ξένων επισκεπτών της Σκύρου.
Σκυριανές θαλασσινές απολαύσεις
Αστακομακαρονάδα
Υλικά
1 μεγάλος φρέσκος αστακός, θηλυκός
1 μεγάλο κρεμμύδι χοντροκομμένο
λίγο μάραθο φρέσκο ή και ξερά λουλούδια απ’ τις μαραθιές
1 ποτήρι λάδι ελιάς
1 λεμόνι, το ζουμί του
1 κιλό μακαρόνια Νο 6
2 κουταλιές σπιτικό πελτέ
Σκυριανή αστακομακαρονάδα της παράδοσης
Ετοιμασία
Πλένουμε καλά τον αστακό. Σε ζεστό λάδι βάζουμε τα κρεμμύδια και τα μάραθα να δώσουν το άρωμά τους. Κόβουμε σε μεγάλα κομμάτια τον αστακό και τα ρίχνουμε στην κατσαρόλα γυρνώντας τα με ξύλινη κουτάλα για να σφίξουν. Προσθέτουμε τον πελτέ και νερό ανάλογα με την ποσότητα της μακαρονάδας.
Όταν βράζει, ρίχνουμε και τα μακαρόνια και τα αλατίζουμε. Αφήνουμε μέχρι να τραβήξουν τη σάλτσα και να μείνει το φαγητό τρυφερό (όχι στεγνό). Βάζουμε την αστακομακαρονάδα σε πιατέλα και ρίχνουμε πάνω φρεσκοτριμμένο πιπέρι.
Μια γεύση παράδοσης γεμάτη νοστιμιά και άρωμα θάλασσας.
Παραδοσιακή ψαρόσουπα (των ψαράδων). Στη Σκύρο ετοιμάζεται σαν έθιμο της «Τράτας» την Καθαρή Δευτέρα και για τη γιορτή του Αγίου Αρμολάου στις 26 Ιουλίου, που είναι προστάτης των ψαράδων.
Κακαβιά
Αγαλ'ποτσεφτέδες
Αγαλίπες είναι οι ανεμώνες της θάλασσας.Τις μαζεύουν στις ξέρες με κουτάλι.
Υλικά
Αγαλίπες, καθαρισμένες και πολύ καλά πλυμένες
αλεύρι
μάραθο αρκετό
αλάτι, πιπέρι
1 κρεμμύδι μεγάλο ψιλοκομμένο
λάδι ελιάς
Κεφτέδες με αγαλίπες
Ετοιμασία
Σε ζεστό λάδι αρωματίζουμε το κρεμμύδι και τον μάραθο ελαφρά. Ανακατεύουμε τις αγαλίπες, τις αλευρώνουμε και τις ρίχνουμε μέσα στα αρώματα και γίνονται μια ζύμη. Προσθέτουμε αλάτι και πιπέρι. Πλάθουμε με τα χέρια μας κεφτέδες, τους αλευρώνουμε και τηγανίζουμε σε μπόλικο λάδι όσο να ροδίσουν. Επίσης, μπορούμε να τους αλείψουμε με το αλεύρι και με το κουτάλι και τους ρίχνουμε στο τηγάνι.
Είναι ένας σπάνιος μεζές από τη θάλασσα της Σκύρου. Οι σκυριανοί καλλιτέχνες της κεραμικής έχουν ζωγραφίσει την αγαλίπα σε πιάτα και πιατέλες και τα ονομάζουν «της αγαλίπας».
Η Σκύρος έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένη κτηνοτροφία. Τα σκυριανά κατσίκια μάλιστα και τα προϊόντα τους θεωρούνται από τα πιο ποιοτικά της Ευρώπης.
Από την κτηνοτροφία της Σκύρου
Κρέας με π'λάφι
Κρέας με π’λάφι (πιλάφι) των πανηγυριών
Κοινό έδεσμα στις γιορτές των Αγίων αλλά και στο τραπέζι του γάμου.
Είναι Καθαρή Δευτέρα και ένας «βρακάς» με την παραδοσιακή στολή του σέρνει τον χορό. Στα κάρβουνα του τζακιού η φάβα βράζει με τον παλιό τρόπο, μέσα στα πήλινα φαβατοτσούκαλα.
Φάβα σκυριανή παντρεμένη
Σαν έθιμο σερβίρεται εκτός από την Καθαρή Δευτέρα και στο πανηγύρι για την «Παναγιά».
πηγή: "Σκύρος, Διατροφή και Παράδοση"